De hormonen testosteron en oestrogeen hebben bij onbalans een brede invloed op ons welzijn. Naast het vrouwelijk geslachtshormoon oestrogeen speelt ook testosteron, het mannelijk geslachtshormoon, een belangrijke rol in het leven van elke vrouw. Testosteron heeft invloed op het lichaam, het gedrag en de emoties. Al vroeg in de zwangerschap wordt er bij de foetus testosteron aangemaakt; het testosterongehalte van de moeder heeft hier invloed op.

Image

Bij de vrouw vindt de aanmaak van testosteron plaats in de bijnieren en eierstokken. Het wordt aangestuurd door de hypofyse en de hypothalamus in de hersenen. 
Testosteron bepaalt de bouw, het functioneren van de hersenen en de geslachtskenmerken van het ongeboren kind. Omdat de vrouw geen testikels heeft, wordt er bij haar minder testosteron aangemaakt dan bij de man. De invloed van dit hormoon op het gedrag van de vrouw is daarom beperkter.

Hormonen tijdens de ovulatie

Ook bij de vrouw stimuleert testosteron de geslachtsdrift. Tijdens de eisprong – oftewel de ovulatie – wordt er meer testosteron aan­gemaakt in het lichaam. Hierdoor wordt het libido verhoogd, waardoor de vrouw meer zin heeft in geslachtsgemeenschap: een liefdevol samenspel van oestrogeen en testosteron. De kans om zwanger te worden is dan groter. De vrouw wordt energieker en vrolijker. Zij zorgt ervoor dat ze er aantrekkelijk uitziet voor haar partner en verleidt hem op deze manier om haar te bevruchten.

Helaas duurt zo'n ’roze wolk’ maar kort. Als er geen bevruchting heeft plaatsgevonden, nemen de hormonen oestrogeen en progesteron het over van testosteron. Kort daarna treedt de menstruatieperiode in. De vrouw kan last krijgen van spanningen, pijn en stemmings­wisselingen.

Het kan ook voorkomen dat de vrouw juist te veel testosteron heeft. Een bevrucht eitje ontwikkelt zich dan niet verder, waardoor er geen eisprong plaatsvindt. Onvruchtbaarheid kan dan ontstaan.

Hormonen en de menopauze

In deze nieuwe fase, ook wel eens ’de tweede puberteit’ genoemd, wordt er in het lichaam van de vrouw weer meer testosteron aangemaakt. Tegelijkertijd daalt de productie van oestrogeen en progesteron. 
Door deze hormoonverandering kunnen klachten ontstaan zoals opvliegers, nachtelijk zweten, wisselende stemmingen, slapeloosheid of botontkalking.

Image

Doordat het testosterongehalte hoger is, voelt de vrouw zich zelfverzekerder en assertiever. Zij neemt meer tijd voor zichzelf en gaat soms nieuwe uitdagingen aan. Ook voelt zij zich onafhankelijker en heeft zij meer daadkracht. 
De productieafname van oestrogeen is overigens niet zonder risico, want oestrogeen beschermt ons hart. Met andere woorden, door de toename van testosteron en de afname van oestrogeen loop je een groter risico om hart- en vaataandoeningen te krijgen. Een ander nadeel van de verminderde oestrogeenproductie is een versnelde veroudering van de huid – en zelfs van het lichaam.

Klachten bij onbalans van hormonen

Onder invloed van testosteron treedt er een verandering op in de functie van de neuro­transmitters in de hersenen. Het gevolg is dat het leven van een vrouw ingrijpend kan veranderen. Zo kan zij zich mannelijker voelen, of zij kan  zich baziger of dominanter gedragen. 
Sommige vrouwen krijgen door de invloed van testosteron hirsutisme, oftewel een mannelijke beharing. 
Ook kunnen er cystes in hun eierstokken ontstaan: cellen die niet tot een eisprong komen. Hierdoor wordt er meer testosteron aangemaakt in de bijnieren. De vrouwelijke geslachtshormonen functioneren dan minder goed.

Tijdens de menopauze krijgt de ene vrouw meer zin in seks, maar de andere vrouw moet hier juist niets van weten. Alle aandacht gaat dan vooral naar haar eigen lichaam en emoties. Soms voelt zij zich eenzaam en onbegrepen. Ook zijn er vrouwen die aangeven dat zij zichzelf een beetje kwijt zijn geraakt.

Een kleine groep vrouwen voelt zich tijdens de menopauze, vanwege die testosterontoename, seksueel meer aangetrokken tot een andere vrouw. Andere vrouwen geven aan dat zij zich nooit thuis hebben gevoeld in hun eigen lichaam.

Uiteindelijk kan dat zelfs een keuze worden voor een transitie van vrouw naar man. Ze krijgt o.a. een testosteronsuppletie, waardoor de stem lager wordt (omdat de stembanden langer worden). Mannelijke beharing treedt op. Een vrouw kan uiteindelijk kiezen voor een operatie waarbij de arts haar borsten, baarmoeder of eierstokken verwijdert.

De ringvinger en de relatie met hormonen

Het is wetenschappelijk aangetoond dat bij vrouwen met een verhoogd testosterongehalte de ringvinger langer is dan de wijsvinger – althans, aan haar rechterhand. Dit verschil in lengte ontstaat al tijdens de zwangerschap, waarin de aanmaak van testosteron invloed heeft op onder meer de hersenfunctie en de lengte van de ringvinger.

Xevi Verdaguer, een Spaanse neuro-immunoloog gaat in zijn boek Transforma tu salud uitgebreid in op dat verschil tussen de 2e en 4e vinger, in relatie tot een verhoogd testosterongehalte. Volgens Verdaguer bevinden zich er dan meer testosteronreceptoren in de vingerkootjes van de ringvinger.

Oorzaken van invloed op de hormonen

Ongezonde eet- en leefgewoonten, zoals stress, roken, overmatige consumptie van koffie en alcohol en het eten van veel dierlijke eiwitten hebben een verstorende werking op ons hormoonstelsel. 
Overgewicht is eveneens een negatieve beïnvloeder van de hormonen. Door te veel buikvet wordt er namelijk meer oestrogeen aangemaakt.

Ook ongunstige darmbacteriën hebben een negatieve invloed. Een intolerantie voor gluten (het eiwit in granen zoals tarwe), kan de darm-slijmvliezen ernstig beschadigen. En granen zijn, zoals bekend, histaminevrijmakers. Er wordt dus meer histamine (een hormoonachtig eiwit) aangemaakt, waardoor slechte bacteriën, schimmels en virussen een kans krijgen.

Verder kan de hormoonverandering veroorzaakt worden door een verstoorde functie van de neurotransmitters serotonine en histamine, maar ook door een gendefect of door een erfelijke aanleg. 
Een andere oorzaak voor het in de war brengen van de hormonen kan gevonden worden in vergrote bijnieren, of in een afwijking – of tumor – in de hypofyse. 
En wat te denken van hormoonverstoorders zoals pesticiden of van sommige suppletie, anti­depressiva of tranquillizers?

Uniek
De menopauze zorgt gelukkig niet alleen voor kommer en kwel. Elke vrouw ervaart het anders. We zijn immers allemaal uniek.

Twee citaten tot slot, die dit onderschrijven. Het eerste komt uit het boek Typisch testosteron van Aart de Kruif, over de hormoonverschillen tussen man en vrouw: ‘Laten we niet streven om zoveel mogelijk gelijk te zijn, maar werken aan meer gelijkwaardigheid – en dat vrouwen hun eigen koers mogen volgen.’
Het tweede citaat is van de eerder genoemde Xevi Verdaguer: 'Op een dag ontdekte ik dat vrouwelijke hormonen deel uitmaken van onze emotionele gezondheid en ons leven kunnen veranderen.'

Wees lief voor jezelf, de ander en jouw hormonen. Het ga je goed!

Didy van de Veer, natuurgeneeskundige 
didyvandev@yahoo.com

Lees ook:

Komkommerkruid en de invloed op de aanmaak van hormonen
De Rozenwortel (Rhodiola rosea) en de invloed op de hypothalamus